Religiewetenschapper Ernst van den Hemel is benoemd tot bijzonder hoogleraar Religie in erfgoed en populaire cultuur aan de Universiteit Utrecht. Deze nieuwe leerstoel is namens het Meertens Instituut gevestigd aan het departement Filosofie en religiewetenschap. Met de leerstoel verdiept hij onderzoek naar de maatschappelijke betekenis van religie in hedendaagse cultuuruitingen.
Van den Hemel is sinds 2016 verbonden aan het Meertens Instituut, tegenwoordig als senior onderzoeker bij onderzoeksgroep NL-Lab. Zijn onderzoek richt zich op de rol van religie, erfgoed en populaire cultuur in de samenleving, met bijzondere aandacht voor emoties en mediagebruik. Hij verdiept zich onder meer in het gebruik van religie door conservatieve bewegingen op sociale media, de verschillende verbeeldingen van religie in musea en themaparken, en de manieren waarop populaire cultuur en religie met elkaar verweven zijn.
Actueel onderzoek naar religie en publieke verbeelding
Momenteel leidt van den Hemel het door de European Research Council (ERC) gefinancierde project MAKEBELIEF. Dit onderzoekt hoe immersieve media zoals virtual reality (VR), 4d cinema en hologrammen worden ingezet in themaparken en musea om religie, erfgoed en nationale identiteit te verbeelden – van Dolly Partons Dollywood tot Dinoland in Zwolle.
In eerder onderzoek richtte hij zich onder andere op populistische bewegingen die nieuwe betekenissen toekennen aan het religieuze verleden, de populariteit van de Matthäus Passion en het televisiespektakel The Passion, en op de politieke cultuur van het calvinisme.
Onderwijs en publieke betrokkenheid
Naast zijn werk als onderzoeker geeft van den Hemel sinds 2015 colleges religiestudies aan de Universiteit Utrecht en is hij sinds 2023 voorzitter van het Nederlands Genootschap voor Godsdienstwetenschap. Eerder doceerde hij aan de Universiteit van Amsterdam en was hij research fellow aan Université Paris 8, UC Berkeley, The Chinese University of Hong Kong en aan het Centre for the Humanities van de Universiteit Utrecht.
Van den Hemel hecht veel waarde aan publieke kennisdeling en mengt zich regelmatig in het maatschappelijke debat over religie, politiek en cultuur. Hij schreef populair-wetenschappelijke boeken als Passie voor de Passie en het binnenkort te verschijnen Op Drift: Religie in de Eenentwintigste Eeuw. Ook binnen het MAKEBELIEF-project is het delen van onderzoeksresultaten met een breed publiek een belangrijk doel – onder meer via de publieksblog www.makebelief.nl.
Belang van de leerstoel
Met de nieuwe leerstoel wil Van den Hemel zijn onderzoek naar religie in de hedendaagse samenleving verdiepen: “Om te zien dat dat onderzoek en onderwijs hard nodig zijn, hoef je de krant maar open te slaan,” vertelt hij. “In Nederland én daarbuiten is religie onderdeel van hoogoplopende en gepolariseerde debatten. Deze leerstoel kan bijdragen aan een beter begrip van de rol van religie anno nu.”
“Het departement Filosofie en religiewetenschap heeft een excellente onderzoeksgroep en studenten die op allerlei relevante en vernieuwende manieren religie in de hedendaagse maatschappij bestuderen. Ik ben enorm blij dat ik aan deze gemeenschap kan bijdragen als bijzonder hoogleraar.”
Ook de Universiteit Utrecht is enthousiast over de benoeming. Christoph Baumgartner, directeur van het Onderzoeksinstituut voor filosofie en religiewetenschap: “Van den Hemels onderzoek integreert vakgebieden als geschiedenis en mediawetenschappen met religiewetenschap en draagt daarmee bij aan het interdisciplinaire profiel van de Utrechtse bestudering van religie. En uit zijn publicaties en de colleges die hij de afgelopen tien jaar aan onze faculteit gaf bleek al dat zijn kennis en originele inzichten een geweldige toevoeging zijn aan het onderwijs. We kijken uit naar een inspirerende samenwerking.”
Bron: Meertens Instituut | Foto: Niels Blekemolen
