Militairen kunnen voor situaties komen te staan waarin ze gedwongen zijn dingen te doen waartoe ze in hun persoonlijk leven nooit zouden komen. In zijn oratie op 6 oktober pleit bijzonder hoogleraar Erik Sengers die de leerstoel Vraagstukken Geestelijke Vorming bij de Krijgsmacht bekleedt daarom voor betere integratie van de geestelijke verzorging en van democratische politieke bewustwording bij de krijgsmacht. Morele vorming zou daar ook vast onderdeel van uit moeten gaan maken.
De verantwoordelijkheid van morele vorming ligt nu bij verschillende religies. Sengers vindt dat ‘de krijgsmacht doordrenkt zou moeten zijn van het belang van democratie, rechtsstaat en menselijke waardigheid'. Hij wijst erop dat dit noodzakelijk is omdat we leven in een tijd waarin westerse waarden onder druk staan, zoals de oorlog in Oekraïne laat zien.
De inhoud van geestelijke verzorging of pastoraat verschilt niet van de uitvoering op diverse locaties, want deze richt zich op de kern van het menselijk bestaan: schuld, vergeving, hoop, troost, liefde, genade. Die verzorging gaat uit van het godsdienstsociologische uitgangspunt dat de mens een betekenisgevend wezen is. De geestelijk verzorger helpt mensen zich te uiten, woorden te geven aan deze ervaringen en gevoelens. Wie dat niet kan loopt als mens vast, met zichzelf, in relatie met anderen, met God. Mensen zonder verhaal en verhaalgemeenschap zijn doelloos en kunnen zich niet verbinden, zij vervreemden.
Individuele zorg en sociaal-ethische kwesties nauw verbonden
Zin in het leven krijgen zij als ze positief bijdragen aan een groter geheel, gezin, werk, land of kerk en zo aan het geluk van anderen. Het pastoraat ziet daarmee de mens in zijn context van sociale en familierelaties. Zo heeft geestelijke verzorging ook een sterke maatschappelijke inzet en een institutionele component. Individuele zorg en sociaal-ethische kwesties zijn nauw verbonden.
Dan is het de kunst van de christelijke geestelijke verzorging om die individuele mens als beeld Gods te zien en waar dat beeld uit balans is te helpen dat te herstellen. Het gaat daarbij om zingeving en geestelijk welbevinden.
Socioloog en theoloog prof. Erik Sengers werd per 1 juni 2023 aangesteld bij de Tilburg School of Catholic Theology op de bijzondere leerstoel Vraagstukken Geestelijke Vorming bij de Krijgsmacht. Hij gaf onderwijs en deed onderzoek in de (godsdienst)sociologie aan de Protestantse Theologische Universiteit, de Vrije Universiteit, Fontys Hogescholen en de Tilburg School of Catholic Theology. Daarnaast was hij stafmedewerker bij het Bisdom Haarlem-Amsterdam. In 2016 promoveerde hij in de kerkgeschiedenis aan de Tilburg School of Catholic Theology. Van 2017 tot 2020 was Sengers werkzaam bij de Dienst Justitiële Inrichtingen als geestelijk verzorger en in 2020 werd hij benoemd tot krijgsmacht-aalmoezenier bij het Ministerie van Defensie. Hij is diaken van het bisdom Haarlem-Amsterdam en bestuurslid van het Centrum voor de Sociale Leer van de Kerk.
Prof. Erik Sengers houdt zijn oratie op 6 oktober om 16.15 uur in de aula van de universiteit met livestream. De rede is getiteld: Wilhelm, a man in times of war: Biography and system as a model for spiritual care.
Bron/foto: Tilburg School of Catholic Theology
