Hoe lhbti-inclusief zijn Europese kerken? De Protestantse Theologische Universiteit kreeg in 2019 die vraag van het Europees Forum van christelijke LHBT-groepen. Heleen Zorgdrager en Rein Brouwer onderzochten daarop de inclusiviteit van 46 Europese kerken. Op 8 mei presenteren ze de resultaten van hun onderzoek en een aantal ‘stappen vooruit’.
Inclusiviteitsindex
Bij vragen naar de situatie van gelovige lhbti-personen kon tot nu toe alleen gebruikgemaakt worden van verhalen. Met het ontwikkelen van de index en onderzoek onder 46 kerken is nu voor het eerst objectieve informatie beschikbaar. Deze informatie is hard nodig in de dialoog met kerken en in het lobbywerk voor de rechten van lhbti-personen. Voor het onderzoek is een zogenaamde ‘lhbti-inclusiviteitsindex’ voor Europese kerken ontwikkeld. “De index bestaat uit 47 uitspraken over kerken en lhbti-christenen,” zegt Heleen Zorgdrager. “Bijvoorbeeld: ‘lhbti-mensen hebben onvoorwaardelijk toegang tot het Avondmaal’. Of: ‘de kerk laat zich horen in het publiek debat als het gaat om gezondheids- of andere mensenrechten van lhbti-ers’.”
Vooral gevestigde Europese kerken onderzocht
Het onderzoek heeft vooral gekeken naar de gevestigde kerken in de Europese landen. “De mede-onderzoekers, lokale christelijke lhbti-groepen, hebben zelf een keuze gemaakt van de kerken in hun land waar ze iets over wilden weten,” zegt Rein Brouwer. “Het ligt dan voor de hand dat je kiest voor de meest zichtbare kerken.” Zo zijn in Nederland de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) en de Rooms-Katholieke Kerk onderzocht. Dat leidde uiteindelijk tot een ranglijst van 46 katholieke, oosters-orthodoxe en protestantse kerken in Europa, geordend naar lbhti-inclusiviteit. “Maar de bedoeling van het onderzoek was niet om te kijken welke denominatie het ‘goed’ doet of ‘niet goed’ doet,” zegt Rein Brouwer nadrukkelijk. “Daarmee verklaar je kerken tot boeman.”
Kerken krijgen huiswerk mee
De onderzoekers schreven per denominatie adviezen: als een kerk een stap vooruit zou willen zetten ten opzichte van een andere kerk, wat zouden ze dan kunnen doen? Die hebben ze samengebracht in 24 ‘stappen vooruit’. Heleen Zorgdrager: “Bij het opstellen van deze stappen heeft het ons geholpen te kijken: welke kerken doen het goed, en waarom? Wat zijn best practices?” Sommige van de adviezen zijn ‘heel basaal’, aldus Rein Brouwer. “Bevestig dat alle mensen kinderen van God zijn en dat daar geen voorwaarden aan verbonden zijn. Als alle kerken dat onderschrijven, is er al een stap gezet. Vervolgens bouw je het verder op: ga een pastorale dialoog aan met lhbti’ers. Ga op zoek naar lhbti’ers die kunnen meedenken over je beleid. Zo gaat het steeds verder, tot er stappen komen die alleen maar zijn weggelegd voor kerken die al heel lang bezig zijn om de rechten van lhbti’ers te behartigen. Bijvoorbeeld: erken dat kerken een negatieve rol hebben gespeeld in de acceptatie van lbhti’ers. Dat is voor sommige kerken nog best een grote stap.”
Alle kerken kunnen met resultaten aan de slag
Wat hopen de onderzoekers en de opdrachtgever dat de kerken gaan doen met het rapport? Wielie Elhorst, deelnemer aan het onderzoek vanuit het Europees Forum: “Het onderzoek was in zichzelf een enorme opsteker voor de lidgroepen van het Forum. Zij hebben nu een goed onderlegd instrument in handen waarmee zij in hun eigen land en kerk aan de slag kunnen. Naast het rapport is er ook een website ontwikkeld die voor iedereen gemakkelijk toegankelijk is: www.inclusive-churches.eu.” Heleen Zorgdrager: “Je hoopt natuurlijk dat het de kerken stimuleert stappen vooruit te maken, en dat het een steun in de rug is voor lhbti-christenen.” Ook kerken die niet betrokken zijn bij het onderzoek, kunnen met de resultaten aan de slag. “Je kunt naar jezelf als kerk kijken binnen jouw context. Welke kerken lijken het meest op mijn context en hoe doen die het dan, waar zijn ze anders of beter in dan wij het nu laten zien?”
Bron: PThU
